„სარკე“, კოტიკო გოგინაშვილი
ჰოკეის სიყვარულიდან ფეხბურთის გაკერპებამდე – ბიძინა ბარათაშვილის მრავალფეროვან სპორტულ ინტერესებზე საუბარი ფართო აუდიტორიისთვის ნამდვილად საინტერესო. არგენტინული ფეხბურთის მოსიარულე ენციკლოპედია მხოლოდ სპორტული ღონისძიებებით და ტურნირებით როდი იყო დაკავებული. შეიძლება ბევრმა არ იცის, მაგრამ ბიძინა ბარათაშვილის საქმიანობა მხატვრულ კინოსაც უკავშირდება.
რა ეტაპები გაიარა 64 წლის ასაკში ქართული ტელესივრცის დიდმა ოსტატმა გაზეთ „რვანახევრიდან” ტელეკომპანია „იმედის” გენერალურ დირექტორობამდე და იქიდან არგენტინულ სუპერკლასიკომდე, ამ თემებზე ჟურნალ „სარკესთან” საინტერესო საუბარი გამოვიდა.
– ბატონო ბიძინა, მოგვიყევით იმ პერიოდზე, როცა ფეხბურთის და ზოგადად სპორტის „მტვერი” პირველად გადაყლაპეთ.
– ბაბუაჩემს (კაკო ძიძიგური – 1960-იან წლებში კინოსტუდია “ქართული ფილმის დირექტორი, საქართველოს კულტურის მინისტრის მოადგილე, 1980-90-იან წლებში თბილისის საჯარო ბიბლიოთეკის დირექტორი. რედ.) ბავშვობიდან სტადიონზე დავყავდი. ასევე, ეროსი მანჯგალაძესთან ერთადაც დავდიოდი სტადიონზე. ბაბუაჩემმა თავის დროზე ეროსი მიიყვანა რადიოში. ისინი მეგობრები იყვნენ. ბაბუაჩემს რადიოში რეპორტაჟები მიჰყავდა. 1964 წელს, როდესაც საბჭოთა კავშირის თასზე, თბილისის “დინამომ” მოსკოვის “ტორპედო” დაამარცხა (4:1), ამ თამაშზე ფილმიც არის გადაღებული, სადაც კოტე მახარაძეს და ეროსის ერთად მიჰყავთ თამაში. ეს კადრები თბილისში არის გადაღებული პლეხანოვზე (ახლანდელი დავით აღამაშენებლის ქუჩა. რედ.) მდებარე კინოსტუდიის მიერ. ფილმისთვის უკეთესი იყო, რომ ერთი ტაიმი ერთს წაეყვანა, ხოლო მეორე ტაიმი – მეორეს. მერე ჩვენ “იბერვიზიაში” დავიწყეთ ორკაციანი რეპორტაჟები, ანუ თამაში ორ კომენტატორს მიჰყავდა.
ეროსის იპოდრომზეც დავყავდი, სადაც დოღს უძღვებოდა. ფეხბურთის სიყვარული გაცილებით უფრო გვიან გამიჩნდა.
პირველი სპორტის სახეობა, რომელსაც დიდ დროს ვუთმობდი, ჰოკეი იყო. ჰოკეის დღესაც აქტიურად ვადევნებ თვალს. როდესაც შესაძლებლობა მაქვს, “სილქის” არხებზე ჰოკეის თამაშების მიმოხილვასაც ვაკეთებ. წელს, როცა ევროთასების ფინალებზე (ჩემპიონთა ლიგა, ევროპის ლიგა, კონფერენს ლიგა) ვიყავი წასული, მომეცა შანსი, რომ სტოკჰოლმში მსოფლიო ჩემპიონატის ნახევარფინალებს დავსწრებოდი.
იმის მიუხედავად, რომ ჩემი ყველაზე დიდი სიხარული და იმედგაცრუება ფეხბურთთან არის დაკავშირებული, თავიდან ჰოკეიზე უფრო მეტი ვიცოდი.
1970 წლის ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატს მოსკოვში, სასტუმრო “მინსკში” ვუყურე. მაშინ 9 წლის ვხდებოდი და იმ დროს ვუყურე იტალიის და გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ნახევარფინალურ მატჩს. იტალიამ 4:3 მოიგო და ნერაძურით (იტალ. შავ-ლურჯები – ინტერი მილანის მეტსახელი. რედ.) მოვიწამლე, განსაკუთრებით რივერას თამაში მომეწონა. სულ რამდენიმე დღეში იმავე სასტუმროს ფოიეში ცივი შხაპი მივიღე, როდესაც ბრაზილიის შეუდარებელმა ნაკრებმა ,გადაღლილი იტალიის ნაკრები მიწასთან გაასწორა. ამიტომ მე ბრაზილიის ნაკრები არ მიყვარს, რადგან პირველი დიდი ტკივილი ბრაზილიელებმა მომაყენეს. ბაბუაჩემი ბრაზილიის ქომაგი იყო.
მერე ისე მოხდა, რომ ბიძაჩემმა ლაშა ძიძიგურმა, რომელიც ჩემთვის სამაგალითო ფიგურა იყო, შემაყვარა არგენტინა. ეს სიყვარული ოქროყანაში დაიწყო, მაშინ ჩვენ სამთავრობო აგარაკებზე ვისვენებდით და ფარდები კუსტარულად იყო გაკეთებული. ამ ფარდებს ზოლებიანი ფორმა ჰქონდა, ერთი წითელი და თეთრი ფერებით იყო მორთული, ხოლო მეორე კი – თეთრით და ცისფერით. ლაშამ დედამისს ამ ფარდებიდან თითო მაისური შეაკერინა. ამის მერე მე საკლუბო დონეზე “ატლეტიკო მადრიდის” ფანი გავხდი (“ატლეტიკოს” საშინაო ფერებია წითელი და თეთრი), იმ პერიოდში “ატლეტიკო” აბსოლუტურად არგენტინული კლუბი იყო. მეორე მაისური, მთლად არგენტინის ნაკრების აღმოჩნდა. ამ ორ მაისურს,ჩემს ცხოვრებაში საკრალური მნიშვნელობა მიეცა.
მერე მე “ატლეტიკო მადრიდს” ვუღალატე, მაგრამ მადრიდში დავრჩი და “რეალის” ქომაგი გავხდი, რადგან ჩემზე დიდი გავლენა მოახდინა დათო ქლიბაძის გადაცემებმა. იმდროინდელ საბჭოთა კავშირში, მის გადაცემებს ანალოგი არ ჰქონდა. საიდან ახერხებდა ეს კაცი ამ საოცარი კადრების მოპოვებას, ჩვენებას და მთელი ქვეყნის განათლებას, ჩემთვის დღემდე ამოუხსნელ გამოცანად რჩება. იმ პერიოდში ამის მოხერხება ფანტასტიკის სფერო იყო.
არდადეგების შემდეგ, როცა თბილისში ჩამოვდიოდი, მე ისევ ჰოკეის ვუბრუნდებოდი. ჩემი მეზობლები – რატი გურაბანიძე, კახა იმნაიშვილი და გიგა ლაპიაშვილი მეუბნებოდნენ, რა დროს ჰოკეია, მსოფლიო ჩემპიონატი იწყება ფეხბურთშიო. ჰოკეიში შვედეთს ვქომაგობდი.
– საფეხბურთო ციებ-ცხელების დროს თქვენი ოჯახი ალბათ მწვავე დებატების არენად გარდაიქმნებოდა.
– ფეხბურთის დროს ბაბუაჩემი და მე დაუძინებელი მტრები ვიყავით. ბაბუაჩემი იყო ჩემთვის ავტორიტეტი და, როცა მეკითხებოდნენ ვინ ხარო, მე ვპასუხობდი, კაკო ძიძგური-მეთქი. ამ დროს მე მეორე ბაბუას სახელი მქვია. მამაჩემი ფეხბურთის თავგადაკლული ქომაგი არ ყოფილა. თბილისის „დინამოს” ყველა თამაშზე ერთად დავდიოდით. „დინამოს” და „ლივერპულის” თამაშს ძალიან აღტკინებული ველოდებოდი. მამაჩემი სკეპტიკურად იყო განწყობილი. სტადიონზე საყვირი წავიღე და მამამ მითხრა, ხომ არ გაგიჟდი, დიდი ანგარიშით წავაგებთო.
პირველმა თამაშმა გვაჩვენა, რომ “დინამოს” შეეძლო თანაბრად ეთამაშა ისეთ გრანდებთან, როგორიც არის “ლივერპული”. სამწუხაროდ, ის მატჩი ჩვენ არ გვინახავს, რადგან ინგლისში ტელევიზიის მუშაკებს გაფიცვა ჰქონდათ. იმ თამაშს რადიოს მეშვეობით ვუსმენდით, კოტე მახარაძის კომენტირებით. კოტეს ჩემი ოჯახი კარგად იცნობდა, მის სპექტაკლებზეც ხშირად დავდიოდით. კოტეს ის რეპორტაჟი მე არ დამავიწყდება, რადგან მეგონა, რომ ის თითქოს სხვა თამაშს უყურებდა. “ლივერპული” არანორმალურ ტემპს თამაშობდა და ჩვენებმა ამ ტემპს გაუძლეს. განმეორებით თამაშში, როდესაც ჩვენებმა ანგარიში გახსნეს, მამაჩემმა საყვირი წამართვა. წვიმის მიუხედავად, ქალაქში დიდი სვლები იყო. ერთ-ერთ მარშში მამაჩემი დავინახე ჩემი საყვირით.
– თქვენ, სპორტის გარდა, ხელოვნებაც ძალიან გიყვართ, პროფესიით ხელოვნებათმცოდნე ბრძანდებით. როგორ აბალანსებთ ხელოვნების და სპორტის სიყვარულს? კარგი მატჩის ყურება გირჩევნიათ თუ კარგი ფილმის?
– ორივე ძალიან მიყვარს, ვერ ვიტყვი, რომ რომელიმე ჩემთვის უფრო მეტს ნიშნავს. აგვისტოში 64 წლის გავხდი და ჩემი ცხოვრება ისე აეწყო, რომ სულ ამ ორ სფეროში მქონდა საქმე. საუნივერსტეტო საქმიანობის პარალელურად გამოვეცი გაზეთი “რვა ნახევარი”. გაზეთში ძირითადი ნაწილი კინოს ეთმობოდა, მაგრამ 2 გვერდი სპორტზე გვქონდა ჩართული. იქამდე გაზეთ “ლელოში” ვბეჭდავდი წერილებს.
ჩემი სიმამრი იყო ნოდარ გუგუშვილი, ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი სპორტული ჟურნალისტი, რომლის პრემიას ყოველ წელს გასცემს საქართველოს სპორტულ ჟურნალისტთა ასოციაცია. სახლში მასწავლებელი მყავდა. მიხეილ კაკაბაძე, “ლელოს” ერთ-ერთი საუკეთესო რედაქტორი, ჩვენი ოჯახის მეგობარი იყო. ბაბუაჩემმა ტელევიზიაში ჯამლეტ ხუხაშვილი მიიღო. ჯამლეტი ხუმრობდა, რომ პირველად ტელევიზიაში ბაბუაშენმა მიმიღო, ხოლო ბოლოს – უკვე შენო. იმ დროს “იმედის” დირექტორი ვიყავი.
– ამ თემაზეც ვისაუბროთ – თქვენს ცხოვრებაში ტელეკომპანია “იმედის” პერიოდზე. დიდი ხნის განმავლობაში არხის გენერალური დირექტორი იყავით. იმ დროს ის ახალი ბრენდი იყო ქართულ ტელევიზიაში. როგორი ურთიერთობა გქონდათ მფლობელთან, მილიონერ ბიზნესმენ ბადრი პატარკაციშვილთან?
– ძალიან ბედნიერი ვარ, რომ ბადრისთან მომეცა მუშაობის საშუალება. ასაკობრივი სხვაობის მიუხედავად, მე ბადრი პატარკაციშვილთან ვმეგობრობდი. ის იყო არხის მფლობელი და ჩემი დამქირავებელი, მე ვიყავი მისი ხელქვეითი. ბადრისგან ბევრი რამ ვისწავლე. სხვა მდიდარი ადამიანებისგან განსხვავებით, მასთან დავა შეიძლებოდა. ბადრი გისმენდა, ის უშვებდა, რომ შენი აზრი შეიძლებოდა მისთვის მნიშვნელოვანი ყოფილიყო. არასოდეს თავისი აზრი ჩვენთვის თავს არ მოუხვევია.
ჩემი პირველი სატელევიზიო გამოცდილება “იბერვიზიას” უკავშირდება, მე და ზაზა შენგელია ერთად ვაკეთებდით ამ ტელევიზიას.ზაზა ცალკე ფენომენია, რომელმაც ქართულ ტელევიზიაში რევოლუცია მოახდინა. მერე იყო “პირველი არხი”, სადაც ცოტა ჩაკეტილი სიტუაცია იყო. აჩიკო გეგელია ძალიან კარგი დირექტორი იყო, მაგრამ “პირველი არხი” სახელმწიფო ტელევიზია იყო და ბუნებრივია, თავისუფლების ხარისხით მას სხვა კერძო კომპანიას ვერ შეადარებდი. კერძო სექტორში, როდესაც შენი მფლობელის ფულზე ხარ დამოკიდებული, დიდი ფუფუნებაა, როცა ის დამოუკიდებლობის უფლებას გაძლევს.
არ დამავიწყდება ჩვენი პირველი ეთერი. ეს არის 2003 წლის 15 მარტი, მაშინ საცდელი მაუწყებლობის რეჟიმში ვიყავით. უცებ ღამე ირკვევა, რომ ამერიკამ, შესაძლოა, ერაყს დაარტყას. მირეკავს ბადრი და მეუბნება, მოდი, 7 საათზე ეს ნიუსი გამოვაცხადოთო. მე მეგონა, ხვალინდელ 7 საათზე მეუბნება-მეთქი. აღმოჩნდა, რომ ეს ამბავი პირდაპირ ეთერში უნდა გაგვეშვა. პირველივე დღეს მფლობელს კამათს ვერ დავუწყებდი, ამას ვერ გავაკეთებ, ჩვენ არ გვაქვს ამის პროგრამა, რომ პირდაპირ ეთერში დავტოვოთ კადრები-მეთქი. იმ დღეს ტელევიზიაში ყველა მოვიდა. უცებ კარი გაიღო და ბადრი თავის ოჯახის წევრებთან ნიუსრუმში შემოვიდა. პურს და ძეხვს მიირთმევდა, თვითონ დაჯდა ჩემს კომპიუტერთან და გვითხრა, აბა, მოდი, მითხარით, მე რა გავაკეთოო. ჩვენთან ერთად იმუშავა, როგორც გუნდის ერთიმა ჩვეულებრივმა წევრმა. ამერიკამ იმ ღამეს ერაყს არ დაარტყა, მაგრამ ჩვენ დილამდე ვიმუშავეთ.
– თქვენს ქალიშვილს ფეხბურთი უყვარს. საფეხბურთო სიმპათიები მამა-შვილს ერთნაირი გაქვთ თუ ელენეს სხვა ფავორიტები ჰყავს ფეხბურთში და ბიძინას სხვა?
– ელ კლასიკოს დროს მე და ელენე ორ სხვადასხვა ბანაკში ვართ. სანაკრებო ამბებში ორივე არგენტინელები ვართ. მე და ელენე არგენტინაში ორჯერ ვიყავით ერთად. არგენტინა და ბრაზილია სამხრეთამერიკული ფეხბურთის მექაა.
– თქვენ ძალიან ხშირად მოგზაურობთ. ფაქტობრივად, ქვეყანა აღარ დარჩა რუკაზე, სადაც არ ყოფილხართ. ამის გარდა, ძალიან ბევრი მნიშვნელოვანი საფეხბურთო მატჩის ყურება მოგიწიათ ლაივში. ქომაგობის კულტურის დონით რომელ სტადიონს გამოარჩევდით?
– მე ვერ ვიტყვი, რომ რივერ პლეიტის მონუმენტალი რამეთი ჩამოუვარდება ბოკა ხუნიორსის ბომბონერას. ჩვენი პირველი ერთობლივი თამაში იყო რივერ პლეიტის სტადიონზე, სადაც რივერი რასინგს მასპინძლობდა. ეს არის არგენტინული კლასიკო. ბოკა-რივერი არის სუპერკლასიკო. ელენეს მონუმენტალი მოეწონა და მითხრა, შეიძლება რივერის ფანი გავხდეო. პირველ ჯერზე “რასინგის” მატჩზე ვიყავი, სადაც “რასინგი” სახლში ლანუსთან დამარცხდა.
ბომბონერა მოძრავი სტადიონია. ჩემი თვალით ვნახე, თუ როგორ მოძრაობდა ეს სტადიონი. ხალხი ტრიბუნაზე დახტოდა და ტრიბუნა ჰორიზონტალზე “დადიოდა”. “არგენტინის ხუნიორსის” თამაშზე არ ვარ ნამყოფი, მაგრამ ვიცი, რომ მთელი უბანი დიეგო მარადონათი არის მოხატული, რადგან “არგენტინოს ხუნიორსი” მისი აღმზრდელი კლუბია. “არგენტინოს ხუნიორსის” სტადიონზე მთელი სალოცავია, სადაც მარადონას გამოსახულებაა ნაჩვენები. წინ არის საკურთხეველი, რომლის უკან არის მარადონას ფრესკა.
შარშან, ნოემბერში, ლიბერტადორესის თასის ფინალი მონუმენტალზე ჩატარდა, ატმოსფერო ფანტასტიკური იყო. არგენტინელები ძალიან რელიგიური ხალხია, ისინი ყველაფერზე პირჯვარს იწერენ. ერთხელ გიდს ვკითხეთ, ბუენოს აირესის მფარველი ანგელოზი ვინ არისო. გიდმა გვიპასუხა: “მარადონა!”
– ბოკა ხუნიორსის ქომაგებით უფრო მოიხიბლეთ,თუ რივერის?
– გააჩნია, რომელ სტადიონზე ხარ. რივერის და ბოკას ქომაგები ერთმანეთის სტადიონზე არ დადიან. მაგალითად, რასინგის თამაშებზე მთელი მატჩი ბოკას აგინებენ.
– ინტეპენდიენტე მთ რასინგი თუ “დინამო თბილისი” მთ “ქუთაისის ტორპედო”? არგენტინული დუელი თუ ქართული კლასიკო?
– ვიღაცამ შეიძლება პატრიოტიზმის უქონლობაში დამადანაშაულოს, მაგრამ რასინგი ინტეპენდიენტეს თამაშს ავირჩევდი ცალსახად.
– ქართველ სპორტსმენებს ხშირად საყვედურობენ, რომ ისინი სამოქალაქო პოზიციის დაფიქსირებისგან თავს იკავებენ. რა დამოკიდებულება გაქვთ იმ სპორტსმენებისადმი, რომელთა პოლიტიკური შეხედულებები არ არის თქვენს მოსაზრებებთან თანხვედრაში?
– მე ამას არსებით მნიშვნელობას არ ვანიჭებ. რასაკვირველია, უკეთესი იქნებოდა, რომ შეხედულებების კუთხით იყოს თანხვედრა, მაგრამ ამის გამო არ ვუქომაგო საქართველოს ნაკრებს, ესეც მიუღებელია. მაგ ლოგიკით, ნახევარი საქართველო ერთმანეთს არ უნდა ელაპარაკებოდეს ან მე ჩემი მეგობრების ნახევარს არ უნდა ველაპარაკებოდე. დღეს ჩვენ აბსოლუტურ საგიჟეთში ვცხოვრობთ. არ შეიძლება ადამიანებმა ერთმანეთი დაკარგონ იმის გამო, რომ ერთი სააკაშვილის ფანია, მეორე – ივანიშვილის და მესამე – პუტინის. ეს არ შეიძლება.