,,სარკე”, ლელა ცუცქირიძე
ბინის ყიდვა და ჩემი ოჯახიდან ცალკე ცხოვრება რომ გადავწყვიტე, მეგონა, დიდ წინააღმდეგობას გადავაწყდებოდი. მაინცდამაინც საპროტესტო დემონსტრაციას და ტრანპარანტებს არ ველოდი, მაგრამ “სანამ საკუთარი ოჯახი არ გექნება, აქ უნდა იყო”, “რა წესია, გასათხოვარმა გოგომ ცალკე იცხოვროს”, “შიმშილით მოკვდები”, “თავს ვერ მიხედავ” და ათას მსგავს სისულელეს, კი, ბატონო.
არადა, ჩემდა გასაკვირად, დედაჩემმა, როგორც თვლი საჭიროდ, ისე მოიქეციო, მითხრა. მამაჩემმა – მე მომწონს ეს ამბავი თუ არა, ამას მნიშვნელობა არ აქვს, პატივს ვცემ შენს გადაწყვეტილებასო. ჩემმა უფროსმა ძმამ, მიდი, იყიდე ბინა, მე ყველანაირად გვერდში დაგიდგებიო. უმცროსმა და-ძმამ ერთმანეთს დაუწყო ჩხუბი ჩემთან დარჩენის გრაფიკზე…
მოკლედ, არანაირი წინააღმდეგობა მათი მხრიდან, მაგრამ რად გინდა? სამაგიეროდ, კუსიკო გამიბრაზდა!
კუსიკო ჩემი ბებიაა, უფრო სწორად, დიდი ბებიდა. მის ასაკს არ გავამხელ, როგორც ძველი თაობის ჭეშმარიტ ქალბატონს, არ უყვარს ასაკის გამხელა, უბრალოდ, იმას გეტყვით, რომ 80 წელს კარგა ხანია გადააბიჯა. რაც თავი მახსოვს, ჩვენთან ცხოვრობს. როგორც ცხონებული პაპაჩემი ხუმრობდა, ცხონებულ ჩემს ცოლს მოჰყვა მზითევშიო.
ჰოდა, სწორედ კუსიკო გამიბრაზდა. გაიგო თუ არა ჩემი გაწაყვეტილება, უხმოდ ადგა, გავიდა თავის ოთახში და კარი, რაც შეეძლო, ხმაურით, მიიხურა.
– აუ, ეწყინა, – ჩამოვუშვი ცხვირი.
– რა ეწყინა? – გაეღიმა მამაჩემს და სათვალის ზემოდან გახედა კარს.
– ხომ იცი, ქეთიზე როგორ არის მიჯაჭვული, – აუხსნა დედამ, მერე მე მომიტრიალდა, – კაი რა, არ იცი მაგის ამბავი? მიდი, ცალკე დაელაპარაკე და მოეფერე.
დედაჩემს რომ არ ეთქვა, ისედაც ამას ვაპირებდი. წამოვდექი, კუსიკოს ოთახს მივუახლოვდი, კარი შევაღე და თავი შევყავი. კუსიკო ფანჯარასთან სავარძელში იჯდა და გარეთ იყურებოდა, ჩემკენ არ გამოუხედავს.
– ბე, ჰა ბე, – ვუთხარი ხმადაბლა. შევედი, მის წინ მუხლებზე დავეშვი, თავი კალთაში ჩავუდე და შევხედე.
ისევ არ მომაქცია ყურადღება.
– აუ, კარგი რა, კუსიკო, კარგი რა, – ავბუზღუნდი, – რა მოხდა, პატარა ხომ აღარ ვარ, არა? ცალკე მინდა ცხოვრება, რა არის ამაში საწყენი?
არ მიპასუხა.
– იცოდე, გაგებუტები.
– ჰმ, გამებუტები! მე თავად გაგებუტე, -როგორც იქნა, მიპასუხა.
– ჰოდა, აი, რატომ, რატომ? – მისი კალთიდან თავი ავიღე და ახლა ფეხმორთხმული დავუჯექი წინ.
– რატომ… მითხარი ერთი, მარტო როგორ უნდა იცხოვრო? – გამიბრაზდასავით.
– რას ჰქვია, როგორ უნდა ვიცხოვრო, როგორ და მშვენივრად! ბოლოს და ბოლო, უკვე ზრდასრული ადამიანი ვარ, ჩემი გაფრენებით.
– კი, გაფრენები ნამდვილად გაქვს, – სწრაფად დამეთანხმა.
– ჰოდა, მარტომ მინდა გავაფრინო, ჩემს გემოზე, აქ არეალი არ მყოფნის, ხელი მეშლება, – გამეცინა.
– რა წესია, ახალგაზრდა გოგომ მარტო იცხოვრო?
– ვაიმე, კუსიკო, შენ ეგ გადარდებს?! როგორ გამაკვირვე.
– რატომ გაგაკვირვე, აბა, წესია ეგ?
– სრულიად წარმოუდგენელი ამბავია, – ამოვიოხრე და კუსიკოს გამომცდელად შევხედე, – ყველაზე მეტად მამაჩემისგან მოველოდი მაგ სიტყვებს და იმანაც კი არ მითხრა და შეენ, ბე?
შევატყვე, რომ ცოტა შერცხვასავით და მიდიი, აღარ გავჩუმდი.
– მეგონა, იმაზე ინერვიულებდი, არ შეეშინდესო, საჭმელს ვინ გაუკეთებსო, სახლს ვინ დაულაგებსო, რომ გაცივდეს, ვინ მოუვლისო, ან დილით ვინ დაახვედრებს საყვარელ “ყიყლიყოს”, ან საღამოს სამსახურიდან მოსულს ცხელ ვახშამსო…
– გეყოფა ახლა, – შეწუხდა.
მე კი მაინც გავაგრძელე:
– და ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, რომ დაიძინებს, ვინ შეიპარება მის ოთახში ფეხისწვერებზე, ვინ შემოუკეცავს საბანს და ვინ გადაწერს პირჯვარსო.
-შენ რა იცი, რომ ასე ვაკეთებ? – გაუკვირდა.
– კუსიკო, მე ყველაფერი ვიცი და ყველაფერი მესმის, გარდა ერთისა. გინდა, გითხრა?
– მითხარი, ბატონო.
– შენ, სამყაროში ყვეელაზე პროგრესულ ადამიანად რომ მიმაჩნიხარ და ყველაზე დემოკრატად და ყველაზე თანამედროვედ და ა.შ. ჩემი ცალკე ცხოვრება უწესობას და ,,ხალხი რას იტყვის” რატომ დაუკავშირე.
– და ახლა შენ გგონია, რომ ყველაფერი იცი? – გაეღიმა, – სიმართლე თუ გაინტერესებს, მე ყველაზე ძალიან ის არ მინდა, რომ ჩემი სიცოცხლის დარჩენილი ორიოდე წელი შენ გარეშე გავატარო. ესაა სულ. დანარჩენი, ,,რა წესია მარტო გადასვლა და ხალხი რას იტყვის” და მისთანები – ეს, უბრალოდ, სიტყვის მასალად ვიხმარე.
– რა ორიოდე წელი, ბე, რას ამბობ?! ორიოდე წელი კი არა, სანამ არ მოვხუცდები, იცოდე, იმქვეყნისკენ გახედვაც არ გაბედო! გიკრძალავ! მოიცა, რაღაც ისეთი იცი შენს ჯანმრთელობაზე, რაც მე არ ვიცი?
– ჯანმრთელობაზე – არა, ასაკზე. განა რამდენ წელს ვიცოცხლებ კიდევ, სადაცაა 90-ის გავხდები. ჰო, ვიცი, ვიცი, ახლა ალაბთ გაიფიქრებ, რა ეგოისტი ვარ, რომ მხოლოდ საკუთარ თავზე ვფიქრობ და არა შენზე, მაგრამ შენ ხომ მშვენივრად გრძნობ, რომ… – კუსიკომ კარისკენ გაიხედა, ვინმეს ხომ არ ესმისო, ხმას დაუწია, – განსაკუთრებულად და გამორჩეულად მიყვარხარ.
– ვიცი, – ავდექი, მოვეხვიე და ვაკოცე, – ვიცი, მაგრამ, ბე…
– რა ვქნა, ასეთი ხასიათი მაქვს. მეწყინა, ვაღიარებ და გავბრაზდი კიდეც. გადამივლის, მაგრამ როდის გადამივლის, არ ვიცი. შეიძლება, არც გადამიაროს, თუმცა ისიც ვიცი, რომ საკმაოდ ჯიუტი ხარ და მაინც შენსას გააკეთებ, ამიტომ აღარ ღირს ამაზე საუბარი.
ჯიუტი ნამდვილად ვიყავი. კუსიკო კი არა, მთელ ოჯახს რომ გაეპროტესტებინა, მაინც ჩემსას გავაკეთებდი და გავაკეთე კიდეც.
კარგა ხნის ძებნის შემდეგ ზუსტად ისეთი ბინა ვიყიდე ძველ უბანში, როგორზეც ვოცნებობდი. პატარა, მაგრამ მაღალი ჭერით, დამოუკიდებელი მინი შუშაბანდ-სამზარეულოთი და მისაღებში დიდი, დარაბიანი ფანჯრით. კომუნიკაციები მოვაწესრიგე, ცოტა გავარემონტე, მაგრამ ძველებური, ვინტაჟის სტილი მთლიანად შევუნარჩუნე.
როცა ყველაფერს მოვრჩი, რა თქმა უნდა, ოჯახი “გადმოვიპატიჟე” ვახშამზე. მოვიდნენ, ოღონდ კუსიკოს გარეშე. როგორც ჩანს, ჯერ ისევ არ გაევლო მისთვის წყენას.
– ჯერ ისევ ნაწყენია, – მითხრა დედაჩემმა, – წნევა მოიმიზეზა.
– არა უშავს, კუსიკოს ცალკე მოვიყვან, – დავამშვიდე.
მეორე დღეს მივედი და კუსიკოს იმდენი ვეხვეწე, ჩემი ბინის სანახავად წამოდი-მეთქი, რომ, როგორც იქნა, დავითანხმე. მერე მანქანაში ჩავისვი და ჩემს ახალ ბინაში წავიყვანე.
– აი, ჩემი ბინაც, – ვუთხარი და უკვე მანქანიდან გადმოსულს ჩემი დარაბიანი ფანაჯარა დავანახე.
– ესაა? – კუსიკომ ხელზე ხელი ჩამჭიდა.
– ესაა, კი, ახლა კიბეზე ავიდეთ და…
– რა უცნაურია, – თქვა თავისთვის უკვე ბინაში შემოსულმა, იქაურობა მოათვალიერა, – წყალი მომიტანე რა, ბები, – მითხრა და სკამზე ჩამოჯდა.
– რა იყო, ცუდად ხომ არ ხარ? – მივურბენინე წყალი.
– ჰო, ცოტა ცუდად ვარ. არა უშავს, გადამივლის, – წყალი მოსვა.
წინ ჩამოვუჯექი. ჩემი ხელი აიღო, მომეფერა.
– ნუ გეშინია.
– არ შემაშინო და არ შემეშინდება, – გავუცინე.
ცოტა ხანს ასე ვისხედით. მერე წამოდგა, აქეთ-იქით დაიწყო სიარული, ყველაფერს გულმოდგინედ აკვირდებოდა.
– ბე, მითხარი, მოგწონს აქაურობა ბოლოს და ბოლოს, თუ არა? – ვეღარ მოვითმინე.
– მომწონს თუ არა? – მომიტრიალდა, – მე ეს ბინა ყოველთვის მომწონდა. მომწონდა კი არა, მიყვარდა.
– რაა?!
არაფერი უთქვამს, ფანჯარასთან მივიდა, დარაბას დააკვირდა, თითი ჩამოუსვა.
– მოდი აქ, – მითხრა ბოლოს, – აქ რა წერია, დააკვირდი.
მივედი, გადაღებილ დარაბას დავაკვირდი და უკვე ძლივს შესამჩნევი, ამოკაწრული წარწერა წავიკითხე: თ/კ!მ.
– ეს რა არის? – ვკითხე გაოცებულმა.
– თინო/კუსიკო!მეგობრებს.
– მოიცა ბე, ძალიან დავიბენი. ვინმე შენი ნაცნობი ცხოვრობდა ამ ბინაში?
– ჩემი ბავშვობის მეგობარი, თინო. წარმოგიდგენია? ეს ჩემი მეგობრის ბინა იყო.
– არ არსებობს! – წამოვიძახე.
– ღმერთო ჩემო. რა უცნაურია, ბავშვობის მერე, სიბერეში ისევ აქ რომ მოვხვდი. აი, აქ მაგიდა ედგათ, აი, ამ სათავსოში ჩვენი ოთახი გვქონდა მოწყობილი. ეს კედელი, ისევ ლურჯად რომ გადაგიღებავს, ფოტოებით იყო სავსე…
კუსიკო დადიოდა და დეტალურად მეუბნებოდა, სად რა ედგა მისი მეგობრის ოჯახს, სად რა ეკიდა, როგორი ფარდები ჰქონდათ, როგორი ჭაღი, როგორი კარადები, მაგიდა, სკამები, სავარძელი, ბიბლიოთეკა…
– ბე, კლასელები იყავით? – ვკითხე, როცა ემოციებისგან დაღლილი სამზარეულოს მაგიდასთან, სკამზე ჩამოჯდა.
– არა, თინოს დედა და დედაჩემი მეგობრობდნენ. დედა ხშირად მტოვებდა მასთან, ანუ აქ, სამსახურის გამო. მერე თინოს მშობლებმა ეს ბინა გაყიდეს და საერთოდ წავიდნენ საქართველოდან. დედაჩემი და თინოს დედა თავდაპირველად ხშირად სწერდნენ ერთმანეთს წერილებს. მერე ქვეყანა აირია და… არც მათ ოჯახზე და არც თინოზე აღარაფერი გამიგია. მივიწყებულიც მყავდა. ამდენი წლის განმავლობაში არასდროს მინახავს არც თინო და არც აქაურობა სიზმრად და უცნაური ისაა, რომ ამას წინათ რამდენჯერმე ვნახე. თითქოს ისევ პატარა ვიყავი და აქ თინოსთან ერთად ვთამაშობდი.
არ გამკვირვებია, ჩემს ასაკში ბავშვობის დასიზმრება ჩვეულებრივი ამბავია, მაგრამ თურმე, აი, რას ნიშნავდა ჩემი სიზმარი… ამას როგორ წარმოვიდგენდი. რამდენი რამ გამახსენდა ახლა. გამახსენდა კი არა, თითქოს ისევ პატარა ვარ და აქ ვთამაშობ თინოსთან ერთად.
– აი, შენ კიდევ არ გინდოდა, ბინა რომ მეყიდა. ხედავ, რა მაგარი ამბავი მოხდა? ჰმ, თანაც როგორ გამიბრაზდი და გამებუტე და სულ ძალით წამოგიყვანე, – თითი დავუქნიე ღიმილით.
– მოდი აქ, ბები, – მის წინ სკამზე მჯდომი თავისკენ მიმიწია, თმაზე მაკოცა, მიმიხუტა და ჩუმად მითხრა, – იცი, რომ ამაზე უეკეთსს ჩემი სიცოცხლის მიწურულს ვერაფერს ვინატრებდი? ჰოდა, მადლობა, ბე, ამ დღისთვის, მადლობა ჩემს ბავშვობაში დაბრუნებისთვის, – და მიმქრალ ცისფერ თვალებში ცრემლის პაწაწუნა ტბები აულივლივდა.