ქართველი მარიკა ნიკლასონი მეუღლესა და შვილებთან ერთად შვედეთის ლაპლანდიის სამხრეთ ნაწილში, ასელეში ცხოვრობს და ქართულ შებოლილ სულგუნს, სახელად “ლაპლანდიურ სულგუნს” აწარმოებს. თავის თავგადასავალზე ის ,,კვირის პალიტრასთან” ყვება:
– ჩვენი ყველის მსგავსს აქ ვერსად ნახავთ. სადეგუსტაციოდ რომ ვთავაზობ, ვერც ხვდებიან, რა არის და ზოგიერთი მეკამათება, ეს ყველი არ არის, ან შებოლილი თევზია, ან შებოლილი ხორციო. ვუხსნი, ჩემი გაკეთებულია და მე უკეთ არ ვიცი, ყველია თუ თევზი-მეთქი?
– მაინც როგორ აღმოჩნდით მზიანი საქართველოდან ცივ ლაპლანდიაში?
– საქართველოში დავიბადე, მაგრამ იქ არასდროს მიცხოვრია. ახმეტიდან ვართ, მამუჩარაშვილები, დედა კი ბრეკაშვილი მყავს. 9 თვის ვიყავი, ოჯახი ესტონეთში რომ გადავიდა საცხოვრებლად. ტალინში სამხედრო სამსახურის შემდეგ მამა სამუშაოდაც იქ დარჩა, ამიტომ მე და დედაც თან წაგვიყვანა, ჩემზე სამი წლით უმცროსი ძმა კი ტალინში დაიბადა. გიკვირთ, ქართულად კარგად რომ ვლაპარაკობ? შინ ყოველთვის ქართულად ვლაპარაკობთ. ჩემმა შვილებმაც იციან ქართული, თუმცა მკვეთრი აქცენტით ლაპარაკობენ. ზაფხულობით ტალინიდან ყოველთვის ჩამოვდიოდით საქართველოში, ნათესავებთან, სოფელში სახლიც გვაქვს. მამა ამბობს, პენსიაზე რომ გავალ, საცხოვრებლად იქ უნდა დავბრუნდეო.
პირველად ტალინში მცხოვრებ ქართველს გავყევი ცოლად და მასთან ქალ-ვაჟი – კრისტიან-აკაკი და ელზა მეყოლა. უმაღლესი განათლებაც ტალინში მივიღე – ბიზნესის ორგანიზაცია და მენეჯმენტი შევისწავლე. 4 რესტორანი გვქონდა და ბიზნესის ნიჭი აშკარად აღმომაჩნდა. 10 წლის თანაცხოვრების შემდეგ მეუღლეს დავშორდი და რესტორნებიც დავხურეთ, მე კი ტალინში ახალი ბიზნესი წამოვიწყე – ტურები საქართველოში. ვფიქრობდი, საქართველოში ტურისტები ევროპიდან, კერძოდ – შვედეთიდან, ფინეთიდან, ნორვეგიიდან და სხვა ქვეყნებიდან გამეგზავნა. ასე ვიპოვე ინტერნეტში ჩემი მომავალი მეუღლე – სტოკჰოლმელი ემილ ნიკლასონი, რომელმაც ლაპლანდიაში სასტუმროების ბიზნესის სასწავლებელი დაამთავრა სამონადირეო-სათევზაო ტურიზმის მიმართულებით და საცხოვრებლად იქვე დარჩა.
მასთან ევროპის ლამის ყველა ქვეყნიდან ჩადიოდნენ მონადირე-მეთევზე მოგზაურები და ვთხოვე, თავისი პარტნიორები საქართველოთიც დაეინტერესებინა. ინტერნეტით მიწერ-მოწერა 2012 წლის იანვარში დავიწყეთ. მეუბნებოდა, ბრმად ვერავის ვენდობი, ამიტომ უნდა შეგხვდე და საქართველოშიც ჩავიდეთო. საუბარში გაირკვა, რომ 1-ლ თებერვალს დაბადების დღე ჰქონდა. მეგონა, დიდ “ფართის” აწყობდა, მაგრამ იუარა – მეგობრები სტოკჰოლმში მყავს, აქ არავისთან ვმეგობრობ, ასე რომ, არ აღვნიშნავო. გამიკვირდა და შემეცოდა, ამიტომ შევთავაზე, სამსახურის შემდეგ სკაიპით ერთად ვიზეიმოთ: შენც დაიდგი კომპიუტერთან ღვინო, მეც მექნება, სადღეგრძელოებიც ვთქვათ და ონლაინ ვიცეკვოთ-მეთქი. შესანიშნავად მოვილხინეთ და… ერთ კვირაში ტალინში ჩამომაკითხა.
– ერთი ნახვით შეგიყვარდათ?
– პირიქით – არ მომეწონა. ვიფიქრე, ეს როგორი ბიზნესმენია, უცნაურად აცვია, თითქოს აქაც ტყე-ღრეში ჰგონია თავი-მეთქი. თურმე, შვედეთში ასეა – შეიძლება მილიონერიც კი ძალიან უბრალოდ ჩაცმული დადიოდეს, მე კი სულ გამოპრანჭული ვიყავი და მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელი მეცვა.
ჩემი სტილის გამო არც ემილს მოვწონებივარ. ერთ დღესაც დისკოთეკაზე წავედით და… ცეკვამ დაგვაახლოვა. მერე საქართველოშიც წამოვედით, სადაც ფანტასტიკური ამბები გადაგვხდა…
ტალინში დავინიშნეთ, ჩემებსაც გავაცანი და 2012 წელს შვილებთან ერთად ლაპლანდიაში გავემგზავრე. მასაც ჰყავს შვილები – უილმა და ლიამი და ერთმანეთთან ყველას შესანიშნავი ურთიერთობა გვაქვს. შვილები სასწავლებლებში მოვაწყვე, მე კი იქაურ სკოლაში შვედური ვისწავლე. მერე იქვე, ნახევარ განაკვეთზე სამუშაოდ, ინგლისურის მასწავლებლად ამიყვანეს, მაგრამ გადავწყვიტე, სხვა საქმეც დამეწყო და ქართული ყველის ბიზნესზე შევჩერდით. ჩემმა ქმარმა არჩია, შვედური რძით თვითონ გვეწარმოებინა ყველი და თანაც – ლაპლანდიაში, სადაც, სტოკჰოლმთან შედარებით, ეკოლოგიურად უფრო სუფთა გარემოა.
2015 წელს ჩავედით საქართველოში, შევხვდით ყველის მწარმოებლებს და რაღაცები ვისწავლეთ. მერე გავიცანით გოგონა და მამაკაცი, რომლებიც საცდელი პროდუქციის შესაქმნელად ჩვენთან ჩამოვიდნენ.
სკოლის სამზარეულო დავიქირავეთ, 200-ლიტრიანი ქვაბიც კი ვიყიდე, მაგრამ არაფერი გამოვიდა. აღმოჩნდა, რომ ქართული რძის ცხიმიანობაც, სიმჟავეც, ფიზიკურ-ქიმიური შემადგენლობაც ძალიან განსხვავებული იყო. შებოლვაც გაგვიჭირდა და, ფაქტობრივად, პირველი 400 კგ გადავყარეთ, თუმცა ხელი არ ჩაგვიქნევია.
შვედეთში ერთადერთი სკოლაა, სადაც ყველის გაკეთებას ასწავლიან, მეც იმ სკოლის კურსი გავიარე – ტექნოლოგიებიც შევისწავლე და პრაქტიკულმა გამოცდილებამ და თეორიულმა ცოდნამ შედეგი გამოიღო. მაშინ მივხვდი, რომ მანამდე ამ საქმეში ბრმასავით ვიყავი. სხვათა შორის, კურსებზე წასვლამდე მე და ემილმა განსხვავებულად ვცადეთ სულგუნის გაკეთება-შებოლვა და გამოგვივიდა. იმ წელს, 2016-ში ყველის გამოფენაზე, სადაც უმკაცრესად ამოწმებდნენ ყველის შემადგენლობას, მოვხვდით კატეგორიაში “და სხვა”, რადგან შებოლილი ყველი არავის ჰქონდა. იქ გავიმარჯვეთ და ოქროს მედალიც ავიღეთ. ამ ოქრომ გადაწყვიტა ჩვენი წარმოების ბედი. ამას მოჰყვა კურსები სკოლაში. მერე ბიზნესგეგმა დავწერე, ინოვაციური პროექტისთვის დაფინანსება მივიღეთ, დანადგარები შევიძინეთ და სამი თანამშრომელიც ავიყვანეთ, მაგრამ საწარმოში უჩემოდ მაინც ვერაფერი კეთდება. ორჯერ დავტოვე ჩაკვეთაზე და ორივეჯერ გადამიმჟავეს, ამიტომ უკვე მეშინია.
ჩემი პროდუქცია ეკოლოგიურად სუფთაა, 47 სუპერმარკეტში ვაბარებთ, მაგრამ ხანგამოშვებით ვგზავნით, რადგან შვედეთში ჯერ კიდევ არ იციან, ეს რა არის, არადა, წარმოება ძალიან ძვირი გვიჯდება. 2018-ში საკუთარი საწარმოც ავაშენეთ და დიდი მანქანა-დანადგარიც შევიძინეთ. მაღაზია და საწარმო გამჭვირვალე შუშით გავტიხრეთ და მაღაზიაში შემოსულ მომხმარებელს პროდუქციის შეძენაც შეუძლია და ყველის დამზადების პროცესისთვის თვალის მიდევნებაც, თანაც იქვე რწმუნდება, როგორ პირობებში მზადდება პროდუქტი. ჩემმა ქმარმა თვითონ დაამზადა ხის მაგიდები და სკამები. ყველაფერი ლაპლანდიურ მოტივებშია გადაწყვეტილი. ჩემი ქმრის იდეა იყო ლოსის ფორმის სულგუნის დამზადებაც, რომელშიც მისი ნანადირევი ლოსის შებოლილი ხორცია მოთავსებული. ყველში ხორცს აქ ვერსად ნახავთ და ეს პროდუქცია სტოკჰოლმის ფესტივალზე სრულად გაიყიდა. სამომავლოდაც დიდი გეგმები გვაქვს და ვნახოთ, რა გამოგვივა.
კვირის პალიტრა